Topraksız tarımda besin eriyiklerinin hazırlanması

Topraksız Tarımda Besin Eriği Hazırlama

Topraksız Tarım Besin Eriyiklerinin Hazırlanması

--------------------------------------------------------------------------------

Saf madde miktarı dendiğinde, saf element miktarını anlaşılmalıdır. Ancak birçok yerde saf madde miktarı ile saf element miktarı karıştırılmaktadır.

Bir gübre torbasına bakıldığında üç rakam görülür. Örneğin :

20 - 20 – 20 ; 20 - 20 - 0 ; 12 - 61 - 0 ; 15 - 15 - 15 gibi.

Bu üç sayının ifade ettiği değerler şunlardır:

Birinci sayı saf element olarak % azot miktarıdır. Yani 20 – 20 - 20 gübresinin 100 kg’ ında 20 kg saf azot ( N ) vardır.

İkinci sayı fosforlu madde miktarını gösterir. Yani saf fosfor elementini değil, fosforun oksitlenmiş haldeki ( P2O5 fosforpentaoksit yani fosforun +5 değerli oksiti ) miktarını gösterir.

Son sayı ise saf potasyum element miktarını değil ,fosfor gibi potasyumun da oksitlenmiş haldeki madde miktarını yani % potasyum oksit miktarını gösterir.

Özetlersek 100 kg 20 - 20 - 20 gübresi içinde, 20 kg azot (N), 20 kg (P2O5) ve 20 kg da (K2O) vardır. Geri kalan 40 kg ise hiçbir değeri olmayan dolgu maddesidir.

Durum böyle olunca bu gübrenin 100 kg mında 20 kg saf azot, 8,728 kg saf fosfor (P) ve 16,6 kg da saf potasyum elementi var demektir. Nasıl hesaplanır ?

P2O5 in 1 molünün ağırlığı 141,95 gr dır.

Fosforun 1 molü 30,975 olduğuna göre,

2 X 30,975 / 141,95 = 0,4364 yani Fosforpentaoksitin (P2O5) 0,4364 ü saf fosfor elementidir.

K2O nun 1 molünün ağırlığı 94,2 dir.

Potasyumun ki 39,1 olduğuna göre,

2 X 39,1 / 94,2 = 0,83 tür Yani potasyumoksitin (K2O) 0,83 ü saf potasyum elementidir.

Saf fosfor (P) miktarı, 20 kg X 0,4364 = 8,728 kg

Saf potasyum (K) miktarı, 20 kg X 0,83 = 16,6 kg dır

Şimdi 12 - 61 - 0 MAP NH4 H2 PO4 Mono Amonyum Fosfat gübresini hesaplıyalım.

Mono Amonyum Fosfat içerisinde bulunan elementlerin mol ağırlıkları ;

Azot = 14,008

Hidrojen = 1,008

Fosfor = 30,975

Oksijen = 16

Mono Amonyum Fosfat içerisinde 1 mol N ; 4 mol H ; 2 mol H ; 1 mol P ve 4 mol O vardır.

(1 X 14,008) + (4 X 1,008) + (2 X 1,008) + (1 X 30,975) + (4 X 16 ) = 115,031 gr

Azot 14,008 / 115,031 = 0,12

Buna göre P2O5

Fosfor 2 X 30,975 / 115,031 = 0,2692 P2O5 olarak 0,2692 / 0,4364 = 0,6168 ~0,62 

 not,burada hesap ta bir yanlış var gibi geldi bana ,

yukaıdaki hesaplamaya uymuyor. p205 yerine sadece p dikkate alınmış

Makro besin elementlerini elde edebilmemiz için, Tablo 001

1 no lu şişeye 100 gr KH2PO4 Monopotasyumfosfat

2 No lu şişeye 100 gr KNO3 Potasyum Nitrat

3 No lu şişeye 100 gr Ca(NO3)2 4 H2O Kalsiyum nitrat

4 No lu şişeye 100 gr Mg SO4 7 H2O Magnezyum Sülfat

Her şişeyi içme suyuyla (1000 cc yani 1 Litre) ye tamamlıyoruz gayet güzel erittiğimizden emin olmalıyız.

10 Litre lik bir şişe suyu alıyor ve üstünden birazını bir başka kaba boşaltıyoruz, şişelerden yapacağımız ilavelerle taşmasın diye.

Marul için şu formülü dizayn etmek istiyoruz Tablo 002

Miktarlar İşlem sırası

N 120 ppm

MgSo4 7 H2O şişesinden pipetle 37,5 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

Ca( NO3)2 4H2O şişesinden pipetle 70,7 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

KH2PO4 şişesinden pipetle 17,6 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

KNO3 şişesinden pipetle 33 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

P 40 ppm

K 178 ppm

Ca 120 ppm

Mg 37 ppm

S 48 ppm

B 1,2 ppm

Cu 0,12 ppm

Fe 2,4 ppm

Mn 0,5 ppm

Zn 0,5 ppm

Mo 0,01 ppm

Böylece makro besinler ve minör besinler tamamlanmış oldu.

Sıra geldi Mikro besinlere Tablo 003

Borik asit şişesinden 7 ml 10 litrelik şişeye bunları da ilave ettikten sonra su şişemizi ilk durumuna kadar doldurunuz.

Böylece besin eriyiğimiz hazırlanmış oldu.

Fakat pH ının 6,4 ile 6,7 arasına ayarlanması lazım.

Bakır Sülfat şişesinden 1 ml

Demir Sülfat şişesinden 12ml

Mangan Sülfat şişesinden 1,6 ml

Çinko Sülfat şişesinden 4,5 ml

Amonyum Molibdat şişesinden 0,2 ml

EC ayarlanmasına gelince, eğer bu eriyiği şişe suyu ile hazırladıysanız ki öyle tarif ettik yaklaşık EC 1,6 mS dir. Ancak su kalitesi değiştiğinde EC değişir.

Marul 0,8 ile 1,2 EC arasını sever. Bütün sebzeler fide döneminde normalinden daha düşük EC değerleri isterler.

EC değerini yüksetmek için örneğin 10 litre su yerine 8 litre su kullanmak lazımdır. Eğer EC değerini düşürmek istiyorsak ozamanda örneğin 12 litre suya hazırlamak gerekirdi.

İşte bunun içindir ki EC değerini biraz yüksek hazırlayıp kullanırken fide veya yetişkin olmasına göre sulandırarak kullanmakta fayda vardır. Hatta yaptığımız sistem bile etkilidir.

Mesela bir su kültürü yapıyorsak yani bitki devamlı suyun içinde ise düşük EC. eğer katı ortam kültürü yapıyor, bitkimizi günde 10-20-30 defa suluyorsak daha yüksek EC değerlerini seçmeliyiz.

Bir elemente göre diğerlerinin miktarlarının ayarlanması ;

1 belli bir karışımı yapmak, örneğin Tablo 002 de verilen reçeteyi kurmak için ;

N (azot) 120/120 1,0

P ( fosfor ) 40/120 0,33

K ( potasyum 178/120 1,48

Ca ( kalsiyum) 120/120 1,0

Mg (Magnezyum) 37/120 0,3

S ( kükürt ) 48/120 0,4

Tablo 004

Bu durumda formülümüz ( 1,00 ; 0,33 ; 1,48 ;1,00 ; 0,30 ; 0,40 ) tır.

Unutmamamız gereken,

1. sayının azot, 1,0

2. sayının fosfor, 0,33

3. sayının patasyum, 1,48

4. sayının kalsiyum, 1,0

5. sayının magnezyum, 0,30

6. sayının kükürt, 0,40 olduğudur.

Azotu 1 olarak kabul ettiğimizde diğer elementlerin bu karışımdaki oranlarını buluyoruz.

Bakınız bu ne fayda sağlıyor ;

Diyelim ki bir kaynaktan ; 150 30 200 175 40 120 ppm

ikinci başka bir kaynaktan ; 190 38 253 220 49 152 ppm

Üçüncü başka kaynaktan ise ; 225 45 300 261 58 180 ppm reçetelerini buldunuz.

Elinizde üç ayrı reçete olduğu halde, ortam ve agregat farklılıklarından dolayı EC si değiştirilmiş üç adet birbirinin aynı formül var demektir.

Üç farklı reçetenin de formülü ; 1 - 0,2 - 1,33 - 1,16 - 0,26 - 0,8 dir.

Verilen tüm besin elementleri Azot ile orantılı olmak zorunda. Bu yüzden azotun katsayısını 1 yapıp diğerlerinin buna göre oranlarını buluyoruz.

İşte temel bilgilerden biri bu. Fakat tam bu aşamada hatırlamamız gereken bir yasa var.

Minumum Yasası ;

Bitkiye lazım olan besin elementleri ne çoklukta olursa olsun en az olanın oranına göre alınabileceklerdir. Yani kovadaki suyun seviyesini en aşağıdaki delik belirler.

Yani elinizde 6 kişilik pasta yapmak için gereken malzemelerin hepsinden gereken miktarda bulunmak zorundadır. Eğer 6 kişilik pasta için gereken malzemeler fazlasıyla var olduğu halde lazım olan 4 yumurta yerine 2 yumurta var ise kalan malzemelerin de sadece yarısını kullabilirsiniz demektir. Yumurtanın eksikliği pastayı ancak 3 kişilik yapabileceksiniz anlamına gelir. Diğer malzemelerden gereğinden fazla olsa bile doğru bir pasta için yumurtanın eksikliği yüzünden yarım ölçülük bir pasta ortaya çıkabilir.

10 metre duvar örmek için 500 tuğla, 2 torba çimento, 500 kilo kum ve 500 litre de su gerekli, hepsinden var ama çimonto 1 torba, bu durumda doğa kanunlarına göre 5 metre duvar örebilirsiniz. Diğer malzemelrin de yarısı artar elinizde kalır.

Besin Eriyiklerinde Kullanılan Elementlerin Kaynağı olan Kimyasal Tuzlar.

KH2PO4 Mono potasyum fosfat P - K

KNO3 Potasyum nitrat N - K

NH4 NO3 Amonyum nitrat N

Ca ( NO3)2+4H2O Kalsiyum nitrat N - Ca

Mg SO4+ 7H2O Magnezyum sülfat Mg - S

NH4 H2 PO4 Mono amonyum fosfat N - P

( NH4)2 H PO4 di amonyum fosfat N - P

K CI Potasyum Clörür K

K2 SO4 Potasyum sülfat K - S

( NH4)2 SO4 Amonyum sülfat N S

NHO3 Nitrik asit N

H3PO4 Fosforil asit P

Mg (no3)2 +6 H2O Magnezyum nitrat N - Mg

Na2B4O7 +10 H2O Borax B

H3BO3 Borik asit B

Mn CI2+4H2O Mangan clörür Mn

Zn So4+7H2o çinko sülfat Zn

CuSo4+5H2O Bakır sülfat Cu

Fe So4+7H2O Demir Sülfat Fe

( NH4)6Mo7O24+4 H2O Amonyum molibdat Mo

Tablo 005

Hesaplamaları yapa bilmek için elementlerin atom ağırlıklarının da bilinmesi gerekiyor.

Element Simgesi Atom Ağırlığı

Oksijen O 16

Hidrojen H 1,008

Karbon C 12,011

Azot N 14,08

Fosfor P 30,975

Potasyum K 39,1

Magnezyum Mg 24,32

Kalsiyum Ca 40,08

Kükürt S 32,066

Bor B 10,82

Klor Cl 35,457

Bakır Cu 63,54

Mangan Mn 54,94

Molibden Mo 95,95

Çinko Zn 65,35

Sodyum Na 22,991

Demir Fe 55,85

Silisyum Si 28,074

Tablo 006

Her reçete sadece 4 adet stok ile hazırlanamaz.

Domates için hazırlanacak bir reçeteyi yapmak istediğimizde ;

100 gram K2SO4 (Potasyum Sülfat) eritilmiş bir stoğa daha ihtiyaç var. 5. bir stok daha gerekli oldu.

Domates için bu reçeteyi hazırlamak istersek ;

Miktarlar İşlem sırası

N 118 ppm

MgSo4 7 H2O şişesinden pipetle 31 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

Ca( NO3)2 4H2O şişesinden pipetle xx,x ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

KH2PO4 şişesinden pipetle 25 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

KNO3 şişesinden pipetle 14 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

K2SO4 şişesinden pipetle 39 ml çekerek 10 litrelik şişeye koyacağız.

P 55 ppm

K 300 ppm

Ca 140 ppm

Mg 30 ppm

S 112 ppm

B 1,2 ppm

Cu 0,12 ppm

Fe 2,4 ppm

Mn 0,5 ppm

Zn 0,5 ppm

Mo 0,01 ppm

Mikro elementler için, marul için tarif edilen tablo 003 deki değerlerin aynısı uygulanabilir.

Hazırlanan besinli sularının fide ve farklı gelişim dönemlerinde değerlerinde bir değişiklik olacak mı, yoksa ilk hazırlanan oransal durum bitkinin tüm ömrü boyunca aynı mı kalacak ?

Domatesin büyüme evresi bazı kaynaklara göre 5 bölüme ayrılıyor, birinci salkım, ikinci salkım, üçüncü salkım ve beşinci salkım beşinci salkım olarak.

Bazı kaynaklara göre, 15 gün +21 gün + 28 gün + 28 gün + 21 gün şeklinde bir ayrım yapılmış.

Bazı kaynaklar ise ilk 40 gün için birinci dönem, 41 günden itibarende ikinci dönem diyor.

Bu dönemlerde sadece EC değil reçete de değişiyor. Buradaki formül bitkinin gelişmiş dönemi içindir. Lüks tüketimden dolayı ekonomik açıdan toril olarak biraz daha pahalıdır. Fakat amatör yetiştiricilik ya da öğrenme dönemi için bu pahalılık önemsizdir.

Domateslerimiz meyve bağladıktan sonra ki bu yaklaşık tohum ekiminden 1,5 ay sonradır.

Besinli su 10 litre yerine 8 litre suda hazırlanırsa uygun olur. Ancak otomatik olarak sık suluyorsak buna gerek yok, çünkü açık balkon ve teraslarda su kaybı fazla olacağından EC yi yükseltmek iyi sonuç vermeye bilir.

Ne kadar sık sulama o kadar düşük EC, ne kadar seyrek sulama o kadar yüksek EC.

Alıştırma Sorusu : 250 litre su içinde

27,68 gr Mono Potasyum Fosfat MKP

41,75 gr Potasyum Nitrat KNO3

222,45 gr Kalsiyum Nitrat Ca(NO3)2 4H2O

6,65 gr Üre 0,46 N

64,54 gr Magnezyum sülfat Mg SO47H2O

10,4 gr %6 lık Demir EDTA

0,625 gr Borik asit 0,18 B

0,925 gr Mangan klorür 0,277 Mn

0,066 gr Çinko sülfat 0,227 Zn

0,05 gr Bakır Sülfat 0,254 Cu

0,023 gr Amonyum Molibdat 0,543 Mo

Eritilmiştir. Elde edilen besin eriyiğinin reçetesini ve formülünü hesaplayınız.

Çözüm için bilinmesi gereken % miktarları :

(MKP) MonoPotasyumFosfat KH2PO4 %22 P %28 K

Potasyum nitrat KNO3 %13 N %38 K

Kalsiyum nitrat Ca(NO3)2+4H2O %11 N %16 Ca

Magnezyum Sülfat MgSo4+7H2O %13 S %9 Mg

Amonyum Nitrat NH4NO3 %34 N

Nitrik Asit % 100 (saf) NHO3 %22.23 N

DKP Di potasyumfosfat K2HPO4 %17 P %44 K

MAP MonoAmonyumFosfat NH4H2PO4- %12 N %26 P

DAP Di Amonyum Fosfat (NH4)2HPO4 %21 N %23 P

DKP Di Potasyum Fosfat K2HPO4 %17 P %44 K

Fosforik Asit % 100 (saf) H3PO4 %31,6 P

Potasyum Klörür KCL %52 K

Potasyum Sülfat K2SO4 %44 K %18 S

Kalsiyum Klörür CaCL2 %36 Ca %63 Cl

Amonyum Sülfat (NH4)2SO4 %21 N %2 S

Üre 0,46 H2N-CO-NH2 %46 N

Demir EDTA %6lık Fe %6 Fe

Borik asit %16 lık B %18 B

Mangan klörür %27,7 lik Mn %27,7 Mn

Çinko sülfat %27,7 lik Zn %27,7 Zn

Bakır sülfat %25,4 lik Cu %25,4 Cu

AmonyumMolibdat %54,3 lik Mo %54,3 Mo

Yüzde oranlarına göre ağırlıklar :

Kullanılan Gübre Piyasada Bulunan

Ad ve Yüzdeleri Ambalaj Yüzdesine Göre Çıkarılan Saf Element Ağırlıkları

27,68 gr (MKP) MonoPotasyumFosfat KH2PO4 %22 P 6,0896 gr %28 K 7,7504 gr

41,75 gr Potasyum nitrat KNO3 %13 N 5,4275 gr %38 K 15,865 gr

222,45 gr Kalsiyum nitrat Ca(NO3)2+4H2O %11 N 24,4695 gr %16 Ca 35,592 gr

64,54 gr Magnezyum Sülfat MgSo4+7H2O %13 S 8,3902 gr %9 Mg 5,8086 gr

6,65 gr Üre 0,46 H2N-CO-NH2 %46 N 3,059 gr

10,4 gr Demir EDTA %6lık Fe %6 Fe 0,624 gr

0,625 gr Borik asit %16 lık B %18 B 0,1125 gr

0,925 gr Mangan klörür %27,7 lik Mn %27,7 Mn 0,2562 gr

0,066 gr Çinko sülfat %27,7 lik Zn %27,7 Zn 0,149 gr

0,05 gr Bakır sülfat %25,4 lik Cu %25,4 Cu 0,0127 gr

0,023 gr AmonyumMolibdat %54,3 lik Mo %54,3 Mo 0,0124 gr

Bu tip hesaplamaların hepsinde Azot miktarı sabit sayıdır ve diğer elementlerin azota göre oranları bulunur.

Elementler Toplam Ağırlıklar Azot miktarı Oranlar

N = 32,956 gr / 32,956 gr = 1

P = 6,0896 gr / 32,956 gr = 0,18478 gr

K = 23,6154 gr / 32,956 gr = 0,716574 gr

Ca = 35,592 gr / 32,956 gr = 1,079985 gr

Mg = 5,8086 gr / 32,956 gr = 0,176253 gr

S = 8,3902 gr / 32,956 gr = 0,254588 gr

Fe = 0,624 gr / 32,956 gr = 0,018934 gr

B = 0,1125 gr / 32,956 gr = 0,003414 gr

Mn = 0,2562 gr / 32,956 gr = 0,007774 gr

Zn = 0,0149 gr / 32,956 gr = 0,000452 gr

Cu = 0,0127 gr / 32,956 gr = 0,000385 gr

Mo = 0,0124 gr / 32,956 gr = 0,000376 gr

Bu durumda formül böyle olmaktadır :

(1) (0,18478) (0,716574) (1,079985) (0,176253) (0,254588) (0,018934) (0,003414) (0,007774) (0,000452) (0,000385) (0,000376)

poroblem 2 : 750 litrelik bir tankta 250 ppm potasyum konsantasyonu elde etmek için kaç gram KNO3 eritmek gerekir, ve azot konsantrasyonunu 125 ppm yapmak için kaç kg üreye ihtiyaç vardır.

Potasyum Nitrat yani KNO3 %38 K %13 N vardır.

Bir de bilmemiz gereken formül var : VXppm/Oran=Tuz Miktarı

Tankın Hacmi X Olması gereken konsantrasyon / 100 gr bileşikteki saf element miktarı = Kullanılacak tuz miktarı

750 X 250 / 38 = 49342,10 birimini nasıl bileceğiz ?

750 X 250 = 187500 mg = 187,5 gr 100 gr KNO3 de 38 gr K varsa 187,5 gr K kaç gr KNO3 de vardır diyerek bağıntı kurarız.

187,5 / 100 X 38 = 493,421 gr KNO3 gerekir.

750 l. de 250 ppm K için (750*250ppm)

187500 mg = 187,5 g. K

101,108 KNO3......39,1 g. K

x...................187,5 g. K

------------------

484,8529 g. KNO3

750 l. de 125 ppm N için (750*125ppm)

93750 mg = 93,75 g.

----------

101,108 g. KNO3.....14,01 g. N

484,8529 g. KNO3.........x

-----------------------

x=67,17 g. N verdik.

93,75 g. N - 67,17 g. N = 26,58 g. N daha lazım.

100 g. ÜRE.....46 g. N

x................26,58 g. N

--------------------

(100*26,58)/46=57,78 g. daha ÜRE verilecek.

kg için 1000 e böleriz. 57,78/1000=0,058 kg

--------------------------------------------------------------------------------

Birde şöyle denersek daha daha kolay olacak

187500 mg= 187,5 gr potasyum lazım.

DİKKAT : 38 gr potasyum 100 gr potasyum nitratta varsa

187,5 gr potasyum kaç gram potasyum nitratta vardır.

38 100

187,5 X gr

X = 187,5*100 /38 =493,042 gr KNO3 kulanılacaktır.

burada sadece 
Kullanılacak tuz miktarı : V* ppm/ % oranı
V Tankın hacmi
ppm olması gereken konsantrasyon
% oranıda da kullanılan tuzun 100 gramındaki element miktarı.

Bu yol yanlış değil ama gübre dizaynlarında % liklerle çalışıldığı için akılda tutulması açısından daha zor bir yol.